Ερασιτεχνική Καλλιέργεια Ντομάτας

Εάν σκέφτεστε να αρχίσετε να καλλιεργείτε τομάτες από σπόρο, φροντίστε να αγοράσετε πιστοποιημένους σπόρους από κάποιον νόμιμο πωλητή. Διαφορετικά, τα ποσοστά βλαστικότητας πιθανά να είναι χαμηλά και έτσι θα χάσετε το χρόνο σας. Λάβετε υπόψη ότι οι σπόροι ντομάτας έχουν χαμηλή ανοχή στο κρύο. Έτσι, καλό θα ήταν να σπείρετε πρώτα σε σπορείο διατηρώντας τη θερμοκρασία του εδάφους σε θερμοκρασίες 23-26 °C. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τύρφη ως υπόστρωμα για βέλτιστο αερισμό. Θερμοκρασίες κάτω των 10-12 °C μπορεί να προκαλέσουν αποτροπή βλάστησης. Οι σπόροι θα πρέπει να παραμείνουν σε νωπό χώμα έως τη βλάστηση. Η κατάλληλη στιγμή για τη μεταφύτευσή τους στις τελικές τους θέσεις έξω, είναι 4-7 εβδομάδες μετά τη σπορά, όταν τα νεαρά φυτά θα έχουν 4-6 πραγματικά φύλλα.

Αν δε θέλετε να χάσετε χρόνο ξεκινώντας από σπόρους, μπορείτε να αγοράσετε τα νεαρά φυτά σας από ένα φυτώριο και να τα μεταφυτεύσετε απευθείας στις τελικές τους θέσεις. Λάβετε υπόψη ότι η μεταφύτευση ντομάτας πιθανόν να μην είναι επιτυχής σε θερμοκρασίες κάτω των 15 °C.

Βεβαιωθείτε ότι δε θα φυτέψετε τις τομάτες σας σε περιοχές που είχατε προηγουμένως άλλα Solanaceae (ντομάτες, πατάτες, πιπεριές, μελιτζάνες), για να αποφύγετε έτσι κάποιες ασθένειες του εδάφους. Στη χώρα μας, η καταλληλότερη εποχή για φύτευση τομάτας είναι συνήθως η μέση της άνοιξης. Πιο συγκεκριμένα, στις περισσότερες περιπτώσεις φυτεύεται περίπου τον Απρίλιο. Ωστόσο, σε κάποιες περιοχές της νότιας χώρας όπου οι θερμοκρασίες είναι αρκετά υψηλές,  η φύτευση μπορεί να γίνει σίγουρα και πιο νωρίς. Από την άλλη, στις βόρειες περιοχές η φύτευση γίνεται συνήθως το Μάιο ή και αργότερα. Για παράδειγμα, η ποικιλία ντομάτας Αγίου Πέτρου, μεταφυτεύεται περίπου στις 25-30 Ιουνίου σε αρκετές περιοχές. Υπάρχουν και άλλες όψιμες ποικιλίες που φυτεύονται αρκετά αργά και συγκομίζονται έως και το Νοέμβριο – Δεκέμβριο στη χώρα μας.

Ένα σημαντικό βήμα (ειδικά σε βόρειες περιοχές με χαμηλές θερμοκρασίες εδάφους κατά τη διάρκεια της περιόδου φύτευσης) είναι η γραμμική επικάλυψη πολυαιθυλενίου. Πολλοί παραγωγοί καλύπτουν τις σειρές με μαύρη πλαστική μεμβράνη. Χρησιμοποιούν αυτή την τεχνική, προκειμένου να διατηρήσουν τη θερμοκρασία της ζώνης στη ρίζα σε βέλτιστα επίπεδα (πάνω από 21 °C) καθώς και να αποτρέψουν την ανάπτυξη ζιζανίων.
Αν θέλετε να “χωρέσετε” αρκετά φυτά στην αυλή σας, λάβετε υπόψιν σας ότι οι παραγωγοί στην υπαίθρια καλλιέργεια προτιμούν φύτευση σε μονές σειρές με μέση απόσταση 0,3 – 0,6 m μεταξύ των φυτών στη σειρά και 0,8 έως 1,3 m μεταξύ των σειρών. Υπάρχει και η δυνατότητα διπλών γραμμών. Στις διπλές γραμμές, κρατούν ίσες αποστάσεις μεταξύ των φυτών στη γραμμή, απόσταση 45 cm σειρά από σειρά στο ζευγάρι και 120 cm μεταξύ των ζευγαριών. Παρόλα αυτά, η πιο αραιή φύτευση επιτρέπει καλύτερη πρόσβαση του φυλλώματος στο ηλιακό φως, καλύτερο αερισμό και καλύτερη πρόληψη έναντι ορισμένων ασθενειών. Έτσι, στην Ελλάδα βλέπουμε τους περισσότερους ερασιτέχνες καλλιεργητές που δεν έχουν ιδιαίτερο πρόβλημα χώρου να φυτεύουν τις τοματιές σε απόσταση 1 μέτρο πάνω στη γραμμή και σε γραμμές που απέχουν περίπου 1,5 μέτρο μεταξύ τους.

Ο ερασιτέχνης καλλιεργητής Charles Wilber από την Alabama κέρδισε μια θέση και στο βιβλίο Guinness, καθώς τα μόλις τέσσερα φυτά τομάτας που καλλιέργησε παρήγαγαν 620 κιλά καρπού. Όταν τον ρώτησαν το μυστικό του, είπε ότι δε χρησιμοποίησε ούτε κάποιο ακριβό υβρίδιο, ούτε έριξε κάποιο εξειδικευμένο λίπασμα. Η πολύ συχνή αφαίρεση των λαίμαργων ήταν ζωτικής σημασίας για την παραγωγή του. Το κλάδεμα είναι πολύ σημαντικό στην καλλιέργεια τομάτας, αλλά όχι για όλες τις ποικιλίες. Με λίγα λόγια, οι μη καθορισμένης ανάπτυξης ποικιλίες χρειάζονται κλάδεμα, ενώ οι καθορισμένης ανάπτυξης μπορούν να παραμείνουν ακλάδευτες χωρίς πρόβλημα.
Οι μη καθορισμένης ανάπτυξης ποικιλίες κλαδεύονται έτσι ώστε να αναπτύσσονται σε μονό, διπλό ή τριπλό στέλεχος. Το κλάδεμα διευκολύνει τον κατάλληλο αερισμό και έτσι προστατεύει το φυτό από τις ευνοούμενες από την υγρασία λοιμώξεις. Επιπλέον, έχουμε καλύτερο αναλογία της παραγωγής φυλλώματος και καρπού.
Είναι πολύ σημαντικό κατά το κλάδεμα να χρησιμοποιούνται τα κατάλληλα κλαδευτικά εργαλεία για να αποφεύγεται ο τραυματισμός του φυτού. Χρησιμοποιούμε κυρίως κλαδευτήρι χειρός με καλά ακονισμένη λάμα, ώστε να γίνεται η τομή καθαρά και χωρίς να αναμασάται ο φυτικός ιστός. Στην αγορά κυκλοφορούν ποικίλα εργαλεία για το σκοπό αυτό, όπως για παράδειγμα το STIHL ψαλίδι χειρός  με τροχισμένες κόψεις για καθαρές τομές.

Οι αναρριχώμενες ντομάτες πρέπει να υποστυλώνονται. Η πιο εύκολη τεχνική είναι να τοποθετήσετε ένα στήριγμα (καλάμι ή πλαστικό) δίπλα σε κάθε φυτό ντομάτας και να το δέσετε απαλά από το στέλεχος, με ειδικό πανί ή σπάγγο που όμως δεν τραυματίζει το βλαστό. Αυτή η τεχνική βοηθά το λεπτό βλαστό της ντομάτας να παραμείνει σε κατακόρυφη θέση. Ταυτόχρονα, αποτρέπει την επαφή του φυλλώματος, του στελέχους και των καρπών με το έδαφος. Έτσι, προστατεύει το φυτό από εχθρούς και ασθένειες του εδάφους. Επιπλέον, διευκολύνεται η συγκομιδή των καρπών και βελτιώνεται ο αερισμός και η γενικότερη υγεία του φυτού.

Οι ντομάτες γενικά έχουν μεσαία έως υψηλή ανοχή στην ξηρασία. Από την άλλη, δεν τους αρέσει καθόλου το υπερβολικά υγρό έδαφος. Καλό θα ήταν λοιπόν να αποφύγετε την υπερβολική άρδευση. Πάντως, το φυτό ντομάτας θέλει συχνό πότισμα και ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια γεμίσματος του καρπού. Μην ξεχνάμε ότι σε 100 γραμμάρια τομάτας περιέχονται πάνω από 94 γραμμάρια νερού. Κατά μέσο όρο, το φυτό τομάτας καταναλώνει 700 χιλιοστά νερού ανά καλλιεργητική περίοδο για καλλιέργεια σε εξωτερικούς χώρους. Βεβαιωθείτε ότι παρέχετε στα φυτά σας σταθερές ποσότητες νερού για να αποφύγετε πιθανό στρεσάρισμα του φυτού. Λάβετε υπόψη ότι άνιση κατανομή ποτισμάτων κατά τη διάρκεια της καρπόδεσης είναι πιθανό να προκαλέσει πολλά προβλήματα.

 Όταν καλλιεργείτε στην αυλή σας, το μόνο ίσως που χρειάζεται ένα μέσο φυτό ντομάτας που μεγαλώνει σε ένα μέσο έδαφος είναι η προσθήκη κομπόστ. Η κομποστοποίηση είναι μια άκρως φιλική προς το περιβάλλον διαδικασία με εξαιρετικά αποτελέσματα όσον αφορά στη θρέψη των φυτών στο σπίτι, προσφέροντας σημαντική εξοικονόμηση χρημάτων. Είναι μια διαδικασία κατά την οποία οργανικά υπολείμματα όπως για παράδειγμα φύλλα, κλαδιά, φλούδες και άλλα υπολείμματα τροφών (π.χ. τσόφλια αυγών) που μπορεί να υπάρχουν στην κουζίνα μας, μετατρέπονται μέσω διαφόρων διαδικασιών και με τη βοήθεια μικροοργανισμών του εδάφους σε μια ουσία πλούσια σε θρεπτικά συστατικά που ονομάζεται  κομπόστ. Με σωστή χρήση και προσθήκη του κομπόστ αντιμετωπίζεται η διάβρωση των εδαφών. Επίσης, καταστέλλονται φυτοπαθογόνα του εδάφους. Χρειάζεται προσοχή καθώς δεν είναι όλα τα υπολείμματα τροφών από το σπίτι κατάλληλα για κομποστοποίηση. Η διαδικασία είναι αρκετά απλή. Χρειάζεστε ένα κάδο ή σιλό κομποστοποίησης, ένα τεμαχιστή, χώμα και οργανικά υπολείμματα. Ο τεμαχιστής είναι αρκετά σημαντικός, καθώς για να επιταχυνθεί η διαδικασία της ζύμωσης θα πρέπει τα υλικά που προορίζονται για τον κάδο κομποστοποίησης, να είναι σε αρκετά μικρό μέγεθος. Μπορείτε πολύ εύκολα να προμηθευτείτε από την αγορά προϊόντα κομποστοποίησης όπως για παράδειγμα Τεμαχιστές από τη STIHL καθώς και Σιλό Χώνευσης STIHL για να φτιάξετε άνετα και οικονομικά το δικό σας θρεπτικό λίπασμα.

 Οι ντομάτες ωριμάζουν και μπορούν να συγκομιστούν 7 έως 11 εβδομάδες μετά τη μεταφύτευση. Αν όλα πάνε καλά, μπορείτε να μαζεύετε ντομάτες 2-3 φορές την εβδομάδα.  Για ακόμη μία φορά, τα ψαλίδια κλαδέματος και τα γάντια που είναι απαραίτητο να χρησιμοποιήσουμε πρέπει να είναι υψηλής ποιότητας και να συνοδεύονται από τα απαραίτητα πιστοποιητικά.

Η προσωπική ασφάλεια είναι πολύ σημαντικός παράγοντας στις εργασίες του κήπου. Μπορεί να είναι ένα φαινομενικά ακίνδυνο χόμπι, όμως εγκυμονεί κινδύνους που ένας αρχάριος καλλιεργητής πιθανά δεν φαντάζεται. Αρχικά είναι σημαντικό να προμηθευτείτε γαλότσες καλής ποιότητας. Ο κήπος συχνά, κυρίως το καλοκαίρι όπου είναι και η περίοδος καλλιέργειας της τομάτας, προσελκύει ανεπιθύμητους επισκέπτες που αναζητούν τροφή, όπως για παράδειγμα φίδια ή ποντίκια. Ένα απρόσεκτο βήμα στον κήπο, μπορεί να έχει κακή εξέλιξη.  Είναι λοιπόν εξαιρετικά σημαντικό να προστατεύετε τα πόδια σας από ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Μπορείτε να βρείτε γαλότσες άριστης ποιότητας με αδιαπέραστα υλικά όπως οι Γαλότσες STIHL που εκτός από προστασία από δαγκώματα προσφέρουν υψηλή σταθερότητα στο βάδισμα χάρη στο αντιολισθητικό αυλακωτό πέλμα.