Ψεκασμός Χαλκού στην Ελιά

Γενικότερα ο ψεκασμός με χαλκό σε καλλιέργειες ξεκίνησε ήδη από τον 19ο αιώνα. Στις μέρες μας εφαρμόζεται ευρέως τόσο σε φυλλοβόλα δέντρα, όπως η μηλιά και η αχλαδιά, όσο και σε αειθαλή, όπως η πορτοκαλιά και η ελιά, και βέβαια σε πλήθος άλλων καλλιεργειών (αμπέλι, λαχανικά κτλ.). Κατά βάση χρησιμοποιείται προληπτικά, για την αποφυγή μολύνσεων από βακτήρια και μύκητες. Ο χαλκός γενικά θεωρείται ένα ασφαλές προϊόν, γι αυτό μέχρι ενός ορίου επιτρέπεται και στη βιολογική γεωργία. Αν και υπάρχουν σκευάσματα που αναφέρουν παράθυρο 15 ημερών μέχρι τη συγκομιδή (δηλαδή να συγκομίσουμε τουλάχιστον δεκαπέντε ημέρες μετά τον τελευταίο ψεκασμό), θα λέγαμε ότι τα περισσότερα σκευάσματα αναφέρουν ένα παράθυρο 7-10 ημερών ή και λιγότερο (διαβάστε προσεκτικά την ετικέτα και συμβουλευτείτε τον τοπικό γεωπόνο). 

Τα χαλκούχα σκευάσματα προστατεύουν την καλλιέργεια της ελιάς μεταξύ άλλων από γλοιοσπόριο, κυκλοκόνιο, καρκίνωση και κερκόσπορα. Με τις νέες εξελίξεις ειδικά όσον αφορά το γλοιοσπόριο, ο ψεκασμός με χαλκό έγινε ξανά αντικείμενο ευρείας συζήτησης στους κύκλους των ελαιοκαλλιεργητών. Το γλοιοσπόριο είναι μια μυκητολογική ασθένεια με μεγάλη έξαρση τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας. Προκαλεί σήψη και μουμιοποίηση των καρπών της ελιάς, ιδιαίτερα κατά τα τελευταία στάδια έως τη συγκομιδή. Τα τελευταία δύο χρόνια, υπάρχουν πάρα πολλές αναφορές ελαιοκαλλιεργητών που έχασαν πολύ σημαντικό μέρος της παραγωγής τους μόλις λίγες εβδομάδες ή ακόμα και λίγες ημέρες πριν τη συγκομιδή, και ενώ όλα έδειχναν να πηγαίνουν τέλεια. 

Τα τρία βασικά είδη χαλκού είναι

• ο βορδιγάλειος πολτός (γαλαζόπετρα με ασβέστη),
• ο οξυχλωριούχος χαλκός
• και το υδροξείδιο του χαλκού.

Όσον αφορά το βορδιγάλειο πολτό, είναι η πιο ισχυρή μορφή απέναντι στα παθογόνα. Υπάρχουν έτοιμα σκευάσματα στο εμπόριο και καλό θα ήταν οι καλλιεργητές με μικρή εμπειρία να μην επιχειρούν να τον φτιάξουν μόνοι τους, καθώς είναι πιθανό να κάνουν λάθος στις αναλογίες και το σκεύασμα να είναι τοξικό για τα φύλλα. Σε κάθε περίπτωση, διαβάζουμε προσεκτικά την ετικέτα και συμβουλευόμαστε τον τοπικό μας γεωπόνο, καθώς αν εφαρμόσουμε συγκεκριμένα σκευάσματα χαλκού σε λάθος χρονικό σημείο (άνθιση, υψηλές θερμοκρασίες), τότε θα έχουμε αρκετά προβλήματα. 

Αν και υπάρχουν πάρα πολλές διαφορετικές πρακτικές ανά την Ελλάδα, θα λέγαμε πως μία σημαντική μερίδα καλλιεργητών ξεκινάει τον ψεκασμό με χαλκό περί τα μέσα Σεπτεμβρίου. Πραγματοποιεί έναν ψεκασμό ανά περίπου 10-20 ημέρες έως και μία εβδομάδα πριν τη συγκομιδή (δηλαδή πραγματοποιεί συνολικά 3-5 ψεκασμούς). Εννοείται ότι επιλέγεται μία ημέρα χωρίς βροχή και έντονους ανέμους, κατά προτίμηση μετά από κάποια βροχερή ημέρα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, χρησιμοποιείται οξυχλωριούχος χαλκός αναμεμειγμένος με διαφυλλικό σκεύασμα καλίου, το οποίο σε αυτό το χρονικό σημείο αυξάνει την τελική αναλογία σε ελαιόλαδο.

Επειδή όπως έχουμε πει σε προηγούμενο άρθρο μας, η πλειοψηφία των καλλιεργητών πραγματοποιούν ταυτόχρονα κλάδεμα και συγκομιδή, αυτοί πραγματοποιούν ξανά ψεκασμό με χαλκό (αλλά όχι διαφυλλικό λίπασμα) αμέσως μετά το κλάδεμα. Αν όμως απέχει χρονικά η συγκομιδή με το κλάδεμα, τότε εφαρμόζεται χαλκός και μετά το ράβδισμα, αλλά και αργότερα αμέσως μετά το κλάδεμα.

Ανεξαρτήτως της χρονικής περιόδου όπου λαμβάνει χώρα το κλάδεμα, εφαρμόζεται συνήθως ψεκασμός “επούλωσης” με υδροξείδιο του χαλκού μαζί με βόριο και ψευδάργυρο. Στη συνέχεια, πραγματοποιείται συνήθως ένας νέος κύκλος με ψεκασμό κατά το διάστημα Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου (πάλι όμως χωρίς κάποιο πρόσθετο διαφυλλικό λίπασμα – δεν έχει νόημα σε εκείνο το χρονικό σημείο). Κάποιοι άλλοι ελαιοκαλλιεργητές εφαρμόζουν κατά το Μάρτιο υδροξείδιο του χαλκού αναμεμειγμένο με ουσίες που βελτιώνουν την άνθιση και την καρπόδεση. Γενικότερα, ο βορδιγάλειος πολτός είναι η πιο τοξική μορφή και πρέπει να αποφεύγεται κατά την ανθοφορία της ελιάς. Αρκετοί καλλιεργητές εφαρμόζουν βορδιγάλειο πολτό μόνο το χειμώνα, αμέσως μετά το κλάδεμα και μόνο σε δέντρα τριών ετών και άνω. Ωστόσο, αυτές είναι απλώς κάποιες κοινές πρακτικές που δεν θα πρέπει να ακολουθούνται στα τυφλά χωρίς να κάνετε τη δική σας έρευνα και χωρίς να συμβουλευτείτε τον τοπικό σας γεωπόνο. 

Κατά τον ψεκασμό, είναι πολύ βασικό να επιτευχθεί κάλυψη μέρους του κορμού αλλά ιδιαίτερα όλων των φύλλων και από τις δύο πλευρές, και ειδικά στο εσωτερικό του δέντρου. Για το λόγο αυτό, απαιτείται ψεκαστήρας υψηλής πίεσης σε άριστη κατάσταση λειτουργίας. Κατά μέσο όρο, χρειάζονται 2 με 2,5 κιλά από το τελικό διάλυμα ανά ώριμο δέντρο (αυτό είναι απλώς ένας μέσος όρος, καθώς κάθε διάλυμα έχει τη δική του συγκέντρωση και άρα συνιστώμενη δοσολογία – κάντε τη δική σας έρευνα). Δηλαδή, κατά μέσο όρο, με μια δεξαμενή μισού τόνου, οι ελαιοκαλλιεργητές μπορούν να ψεκάσουν καλά 200 με 250 ώριμα δέντρα. Σε αρκετές περιπτώσεις, ο ψεκασμός γίνεται με δεξαμενές που προσκολλώνται σε μικρά δενδροκομικά τρακτέρ. Όμως, όπως γνωρίζουμε, οι ελαιώνες της χώρας μας δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση για να τους διαβεί κανείς. Ένα σημαντικό μέρος αυτών βρίσκεται σε δυσπρόσιτα εδάφη με μεγάλη κλίση, ενώ στην άκρη της τελευταίας σειράς δέντρων συχνά έχει τοποθετηθεί συρματόπλεγμα περίφραξης και είναι αδύνατη η προσέγγιση από το τρακτέρ. Για τις περιπτώσεις αυτές, αλλά και για τους καλλιεργητές που έχουν λίγα δέντρα και είναι δύσκολο να βρουν τρακτέρ και μεγάλες δεξαμενές, υπάρχουν στο εμπόριο ψεκαστήρες πλάτης πολύ καλής ποιότητας. 

Αν και ο χαλκός θεωρείται ασφαλής, εξακολουθεί να είναι επικίνδυνος για τον άνθρωπο αλλά και το οικοσύστημα όταν εμφανίζεται σε υψηλές συγκεντρώσεις. Πρέπει να προσέχουμε ιδιαίτερα την προστασία του δέρματος και των ματιών μας κατά τον ψεκασμό με χαλκό. Χρησιμοποιούμε πάντα προστατευτικά γυαλιά και γάντια. Διαβάζουμε πάντα την ετικέτα του προϊόντος και στη συνέχεια, μετράμε, ζυγίζουμε και εφαρμόζουμε προσεκτικά. Είναι αυτονόητο ότι αποφεύγουμε τον ψεκασμό σε μία ημέρα με έντονο αέρα, καθώς έτσι το μεγαλύτερο μέρος της ουσίας δεν θα καταλήξει στο επιθυμητό σημείο. Τέλος, ο χαλκός είναι ιδιαίτερα τοξικός για τα ψάρια, για αυτό πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί όταν ψεκάζουμε κοντά σε λίμνες.

Πηγή: wikifarmer.gr/el